Uglebræt
Et uglebræt (frisisk: ûleboerd, groningsk: oelbred, Drents dialekt: oelnbret) er et trekantet lodret opretstående skod for et røghul (lyre) øverst i gavlen skabt af trapezformet, trekantet endeafskærmning af et valmtag. Denne trekantede træplade tjente til ventilation (åbning) og for at beskytte laden mod fugtighed. Gennem hullet kan kirkeugler og slørugler flyve ind og ud. Den ældste kendte omtale er fra 1669.[kilde mangler]
Et uglebræt består af to dele. I midten en dekoreret bjælke. På begge sider af denne har de frisiske uglebrædder som regel en svane med en buet hals, mens de saksiske uglebrædder i Twente og Achterhoek anvender to stiliserede hestehoveder, der enten vender indad eller udad.
Frisiske varianter
Der er mange forskellige former for udformning af dekorerationen i midten, men de kan opdeles i seks hovedgrupper, der stammer fra de forskellige regioner:
- Zuidwesthoek: makelaar (en dekorativ bygningsdetalje) har et harpemotiv. En grøn harpe betyder, at bonden var ejer af gården; En hvid harpe betyder, at bonden lejede gården. En fugl blev skåret ud i flyvehullet.
- Westergo: makelaar har en solhjul med et kløverblad (Treenighedens tegn på toppen. Svanerne har en halsbånd.
- Hennaarderadeel: Ejendommen har en tulipan (tegn på håb), herunder en sol og en halvmåne (voksende måne og aftagende måne, frugtbarhed).
- Kleistreek: makelaar er høj og slank med en tulipan (tegn på håb) på toppen. I trekanten er der et solhjul.
- Friese Wouden (Frisiske skove): Den åbnede makelaar har toppen af et glas og under form af et timeglas.
- Midden-Friesland (Central Friesland): makelaar er dekoreret på begge sider med palmegrene (tegn på fred).
- Nes Dongeradeel: En makelaar med metalkrøller på begge sider og dekoreret på begge sider med søheste. Søhestens hoved rører maven, som viser en tulipan i et åbent motiv.
Galleri
Uglebræt fra Nordfrisland (1950).
Uglebræt på en gård i Sloten
Uglebræt på en gård i Wanswerd
Uglebræt på en gård i Surhuisterveen
(c) Teunie, CC BY-SA 3.0Uglebræt på en gård i Midden-Friesland
Litteratur
- Jans, Everhard, (2008) Gevel- en stiepeltekens in Twente en Achterhoek. ZaltBommel: Uitgeverij Aprilis. ISBN 978 90 5994 201 1, NUR 521.
- S.J. van der Molen (1989). Uileborden. 2. oplag. Drachten: Friese Pers Boekerij.
Eksterne henvisninger
- Uileborden.nl (nederlandsk/hollandsk)
- Uileborden.net (nederlandsk/hollandsk)
Denne artikel bør gennemlæses af en person med fagkendskab for at sikre den faglige korrekthed.
| |||||||||||||||||||||||||||||
Medier brugt på denne side
Kop-hals-romp boerderij, Noord-Oost Friesland, veehouderij.
Gegevens (situatie 1950): stal met plaats voor een kleine 30 koeien en stier, paardenstal met plaats voor 4 paarden. Tussenstal met plaats voor 8 stuks jongvee. Twee hooivakken + plaats voor hooi op de paardenstalzolder en jongveestalzolder. Daarnaast was er in de schuur ruimte voor kalveren en bleef er nog ruimte over voor werktuigen. Voor de oorlog werd daar tevens kaas bereid.
De schuur was voorzien van een hooitransportsystem, dat het mogelijk maakte het hooi naar elk gewenste hooivak of zolder te transporteren. Op de stalzolder stond een flinke waterbak, die eenmaal per dag werd volgepompt met water uit de gracht. Hierop waren de drinkbakken van het vee aangesloten. In de gracht werden op een vlonder melkbussen en emmers gespoeld. Melkbussen werden pas in de vijftiger jaren door de zuivelfabriek gespoeld teruggeleverd. Daarvoor moest het spoelen van de melkbussen op de boerderij gebeuren.
De gracht aan de achterzijde van het bedrijf stond niet in open verbinding met de gracht aan de voorzijde, en was ernstig vervuild omdat er gier (vloeibare mest) van de open mestvaalt in terecht kwam. Deze gracht werd "jarregracht" genoemd. ("jarre" is Fries voor gier).
In het woongedeelte waren 5 bedsteden. In de keuken was regenwater (uit een regenbak) en grachtwater beschikbaar.
Electriciteit was er al voor de oorlog, maar een waterleiding-aansluiting werd pas in 1962 gerealiseerd. Precies op tijd, want in de strenge winter in 1963 was de gracht 3 maanden met ijs bedekt. Als gevolg van vissterfte (vooral paling en zeelt) werd het onverantwoord het vee het stinkende water uit de gracht te laten drinken. Op provisorische wijze werd toen de waterbak op de stalzolder met leidingwater gevuld.
De aanvoerleiding van het grachtwater raakte overigens wel eens verstopt door een flinke paling.
Een gracht rondom de boerderij was dus heel nuttig, maar deze had ook een heel nare kant: in 1911 kwam op deze boerderij een kind van vier jaar in het water terecht en verdronk.
Let ook op de enorme bliksemafleider midden op de schuur, en het uilenbord.Forfatter/Opretter: Riettotaal, Licens: CC BY-SA 4.0
friesland uilebord Batema Damwoude uileborden /uilenborden voor volledig friese kunststof uilenborden voor goedkope uilenborden de laagste prijs. neem gerust contact met ons op via deze site.voor onze goedkope prijzen eventueel incl monteren http://www.uileborden.nl... o
Forfatter/Opretter: Riettotaal, Licens: CC BY-SA 3.0
Volkunststof uilenbord van http://www.uileborden.net
Impressions of Sloten, Netherlands
Forfatter/Opretter: Riettotaal, Licens: CC BY-SA 3.0
Volkunststof oeleboerd van http://www.uileborden.net